Mor Gabriel Manastırı, Mardin

Hakkında

Mor Gabriel Manastırı: Tarih ve Mimari Miras

Midyat ilçesinin 23 kilometre güneydoğusunda bulunan Mor Gabriel Manastırı, Süryani Kadim Cemaati'nin en ünlü ve büyük yapılarından biridir. Manastır, meşe ağaçları ile kaplı yüksek bir tepede inşa edilmiştir. Temelleri 397 yılında Mor Şmuel ve Mor Şemun tarafından atılan bu tarihi yapı, kısa sürede tamamlanmış ve farklı dönemlerde yapılan eklemelerle bugünkü haline ulaşmıştır.

615 ve 1049 yıllarında Metropolitlik Merkezi olarak hizmet veren manastır, Kral Arcadius döneminde Mor Şemun tarafından inşa edilen barınma ve dua yerlerine ev sahipliği yapmaktadır. Kral Theodosius döneminde ise lahitlerin konulacağı abide evi, Meryem Ana Kilisesi, Resuller Kilisesi, Kırkşehit Kilisesi, Mor Şmuel Mabedi, kral kızı Theodora'nın iyileştirilmesi nedeniyle yapılan Theodora Kubbesi ve Mor Şlemun Mabedi gibi önemli yapılar eklenmiştir.

Mor Gabriel Manastırı, Yunanistan’daki Athos Dağı'ndaki herhangi bir manastırdan en az 400 yıl daha eski olup, Filistin'deki Mor Saba Manastırı'ndan yaklaşık 80 yıl, Mısır Sina Yarımadası'ndaki St. Catherine Manastırı'ndan ise bir buçuk asır öncedir. Tarih boyunca farklı isimlerle anılan manastır, ilk dönemlerinde Mor Şmuel ve Mor Şemun Manastırı olarak bilinmekteydi. Süryanice "Rahiplerin Meskeni" anlamına gelen "Dayro d'Umro" ifadesinden türetilen Deyr-el Umur ve Türkçe uyarlaması olan Deyrulumur isimleri de kullanılmaktadır. Aynı zamanda, yakınındaki Yayvantepe Köyü'nden dolayı "Kartmin Manastırı" adıyla da tanınmıştır. Bugün ise manastır, Turabdin Metropoliti Mor Gabriel'in adını taşımaktadır.

Kaynaklar
Kültür ve Turizm Bakanlığı, "Mardin Tanıtım Kitapçığı", sayfa: 50, Elma Basım Ltd. Şti., İstanbul, 2012.